Terugblik #5: De efficiënte vleesketen

In ruim 130 blogs zijn de 43 interviews met spelers in de voedselketen (varkenshouder tot Consumentenbond) langsgekomen. Er is veel over vlees en efficiëntie gesproken. Daarom in de aanloop naar de presentatie van het boek ‘E-nummers en Berengeluiden’, met de gebundelde interviews: deel 5 van een terugblik over de efficiënte vleesketen.

De vleesketen

Dit is een keten waaraan veel verschillende partijen deelnemen. Er is veel handel en daarmee is er een hoog risico op fraude. Want waar geld verdiend wordt is fraude (NVWA). De paardenvleesaffaire uit 2013 is een paar keer langsgekomen in de gesprekken (Vion, Dalco Foods). Opmerkelijk feit: er werd in 2013 geen paardenvlees gevonden bij de grote bedrijven (supermarkten, multinationals). Zij hebben namelijk veel te verliezen en werken alleen met betrouwbare ketenpartners. Voor vlees ligt dus de macht bij deze grote klanten.

Geen merk, geen verhaal, geen macht

Kenmerkend voor een keten met weinig merken – zoals vlees – is de macht van de supermarkt. Zonder herkenbaar verhaal kan een producent zich niet onderscheiden van de concurrent. En speelt vooral prijs een grote rol bij de strijd voor een plekje op het schap in de supermarkt. Dit geldt niet alleen voor vlees, maar ook voor groente, fruit, zoetwaren en brood (deel 4). De prijsdruk en de E-nummerpaniek dwingen ook de bakkers tot hoge efficiëntie (NBC).

Vlees

Over efficiëntie gesproken: machinebouwer Marel bouwt machines die 15.000 kippen per uur kan slachten. De trend dat de wereldbevolking naar een hoger welvaartspeil zal gaan en dus ook meer vlees gaat eten is weliswaar een hoopvolle boodschap voor Marel, en iedereen die het beter krijgt. Maar wanneer iedereen gaat eten zoals wij hier en nu, dan hebben we 3 aardbollen nodig. Dat past dus niet. Wat dan? Meer plantaardig eten, hoor ik bij het Voedingscentrum, Michael Luesink van BOON, Dalco Foods BV, want vlees eten is voedselverspilling.

Dierenwelzijn is een Noordwest-Europees probleem

Vogelgriep, varkenspest, paardenvleesaffaire, mestproblemen, antibioticaresistentie, fipronil-eieren: zorg om dierenwelzijn, fraude en ruimingen kosten heel veel maatschappelijk draagvlak. Toch is dierenwelzijn vooral een noordwest Europees probleem. En wij in Nederland produceren voor de export. Meer dan 80% van het varkensvlees gaat naar het buitenland. Die intensieve veehouderij past eigenlijk niet meer in Nederland. Is Roemenië een beter alternatief? Daar is minder maatschappelijke weerstand. Van people, planet, profit maakt men zich daar vooral druk om het laatste (Agriprogress). Nederland heeft bovendien het buitenland veel (kennis) te bieden.

Een gezond bedrijf

Uiteindelijk is het voor ondernemers belangrijk om een gezond bedrijf te hebben. Dat geldt ook voor varkenshouder Vermeer. Als hij in het Brabantse Moergestel nieuwe luchtwassers moet plaatsen vanwege de aangescherpte overheidsregels, dan moet hij die wel terugverdienen, natuurlijk. Dus als het even kan neemt hij er nog een flink aantal varkens bij.

Verbaasd over het mestprobleem

Als relatieve buitenstaander heb ik me verbaasd over het mestprobleem. (Melkveehouder Pouwels, Agriprogress, Agrifirm). Toen in 2015 de melkquota verdwenen mocht er meer melk geproduceerd worden. Er kwamen koeien bij. Banken leenden boeren veel geld voor meer stallen. Gevolg: teveel mest, koeien weer weg, stallen leeg, veel schulden, veel ellende. Iedereen wist dat dit ‘mest-plafond’ overschreden zou worden. En toch gebeurt het. Waarom? Waarom bouwen boeren stallen? Omdat met meer koeien, er meer verdiend kan worden. Boeren zijn ondernemers. Waarom lenen de banken dit geld? Omdat als zij het niet doen, de concurrent-bank het doet. En bovendien: banken kunnen boeren niet failliet laten gaan, doen ze dat dan wordt al het geld wat ze in de bedrijven hebben gestopt minder waard en stort de hele boel in. Iedereen houdt elkaar in de wurggreep. Voor zover het streven naar efficiëntie. De bodem is wel bereikt.

Er komen nog twee blogs, die gaan over gezonde boodschappen… Lees ook:

Terugblik #1: Een reis door de voedselketen
Terugblik #2: Eén keer echt de meest gelezen lector
Terugblik #3: Consumentenvertrouwen
Terugblik #4: Betalen voor verhalen