Interview – NVWA #3: Openbaarheid inspecties en levensbedreigende risico’s
De huid, lever en speekselklieren van de Japanse kogelvis bevatten een krachtig zenuwgif: tetrodotoxine (TTX), in kleine hoeveelheden al dodelijk. Het gif rukt op naar onze wateren, waarschijnlijk door klimaatsveranderingen. Het kwam afgelopen zomer ook in Zeeuwse mosselen voor. Ook dit is een onderwerp voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Meer hierover in deze (derde) blog over de NVWA voor HAS Voedseldialoog. Maar eerst: hoe kan de NVWA stimuleren tot verbetering…
Boetes als prikkel tot verandering
Het viel me op dat je moet betalen voor een inspectie. De tarieven zijn op de NVWA website te vinden. In het jaarverslag las ik dat in 2015 de NVWA ruim 3 miljoen Euro aan boetes had geïnd, die overigens niet naar de NVWA maar naar de rijkskas gaan. Boeterapport is het woord dat wordt gebruikt. Die boetes zijn hoger geworden de afgelopen jaren. Het moet wel een prikkel tot verandering zijn. Vroeger koste een overtreding in de horeca 450,- euro dat is nu het dubbele.
Steekpenningen en wederkeringheid
Overigens, kan dat soms ingewikkeld liggen. Bijvoorbeeld bij de Chinese restaurants. De functie van betalen aan de overheid is anders in sommige culturen. Boetes worden gezien als steekpenningen, je koopt een ‘licence to operate’. Zo hebben boetes weinig effect want de problemen worden niet opgelost. Daarom passen de inspecteurs van Horeca en Ambachtelijke productie (onderdeel van de NVWA-divisie Consument & veiligheid) ook andere strategieën toe om de voedselveiligheid te verbeteren. Nog een voorbeeld: in filmpjes bedoeld voor medewerkers van dӧner-zaken wordt getoond dat als je eenzelfde tang voor rauw vlees en verse sla gebruikt, er overdracht van bacteriën plaatsvindt. De NVWA geeft de tang cadeau, als dank nemen ze de informatie op en gaan ze de extra tang alleen voor de sla gebruiken: een soort wederkerigheid. Het blijkt heel effectief. Het initiatief heeft een prijs gewonnen.
Zijn die boete-rapporten openbaar?
“Als er ergens een overtreding wordt begaan wordt een maatregel opgemaakt of zelfs een boeterapport opgesteld”, vertelt Jacqueline. Laatst las ik nog dat de helft van de door de NVWA bezochte vleeskuikenbedrijven niet (genoeg) aan dierenwelzijn deden. “Is het bekend wie dat dan zijn?” vroeg ik. Aarieke dacht niet dat de namen van de bedrijven openbaar worden gemaakt. Als je een enkel bedrijf inspecteert en daar blijkt wat mis te zijn, dan wil dat natuurlijk nog niets zeggen over de andere bedrijven.”
\
De horeca Inspectie kaart is wel openbaar
Anders is dat bij de Lunchroom App. Een recent initiatief van de NVWA. In principe kan iedere lunchroom meedoen, dus daar is een gelijk speelveld voor iedereen. Ik heb deze App, de ‘Horeca Inspectiekaart’ op mijn telefoon gezet. Er staan een aantal restaurants in mijn woonplaats Zeist op. De meesten zijn OK en van 2 zijn er geen gegevens bekend. Ik vraag me wel af of ze er allemaal in staan. Volgens mij zijn er wel meer lunchplekken in Zeist.
RASFF
Dan heb je ook nog het Rapid Alert System Food and Feed (RASFF). Vertaald: snel alarm systeem voor voedsel en diervoeder. Dat is internationaal. Het wordt ingeschakeld op het moment dat er ondeugdelijke of schadelijke producten vanuit een ander land op de markt zijn gekomen. Veel producten gaan de grens over, dus daarom is het internationaal georganiseerd. Bijvoorbeeld: de Mars fabriek in Veghel die vorig jaar uit 55 landen repen moest terughalen omdat er plastic in gekomen kon zijn.
Monitoren vanuit Brussel, een dilemma
Het Nationaal monitoringsplan is gebaseerd op de Europese richtlijn over monitoring van dierlijke producten. Daarin is bijvoorbeeld vastgelegd dat je per 15.000 ton melk een monster moet nemen om te kijken of er residuen van diergeneesmiddelen en contaminanten inzitten. Om te zorgen dat in Europa voedselveiligheid op goed niveau gewaarborgd blijft en iedereen dat op dezelfde manier doet. “Je zou het ook anders aan kunnen pakken,” volgens Aarieke. “Het is namelijk efficiënter om risicogericht bezig te zijn. Zie ook de ketenanalyses in deel 1. Maar dan kun je ook weer ge-emmer krijgen omdat je meer afwijkingen gaat vinden. En jezelf in een slecht daglicht zet, terwijl je eigenlijk heel goed bezig bent om alle foutjes eruit te halen.”
Antibiotica in dieren
Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar resten van antibiotica in dierlijke producten. Nederland stond tot een aantal jaar geleden aan de top als het gaat om antibioticagebruik bij dieren. Dat komt door onze intensieve veehouderij, veel dieren bij elkaar zijn gevoelig voor ziektes. Dat antibioticagebruik is in de afgelopen jaren veel minder geworden. Dit hoorden we ook al bij de melkveehouder Pouwels. Overigens merk je het meteen als er teveel antibiotica in melk zit: want dan kun je er geen yoghurt van maken, dan werkt de fermentatie niet.
Antibiotica in mensen
In Nederland zijn we wel al jaren veel voorzichtiger met antibiotica bij mensen, in vergelijking met de rest van de wereld. Waarom is dit zo belangrijk? Bacteriën kunnen resistent worden tegen antibiotica door onjuist (niet afmaken van kuurtjes) en te veel antibioticagebruik. Het grootste risico daarbij is dat er straks geen medicijnen meer zijn tegen levensbedreigende infecties.
