Interview – RIVM #1: Betrouwbare gezondheidsadviseurs zitten in de bossen van Bilthoven
Een paar feiten: Wij Nederlanders zitten veels te veel. Vaccinaties tegen infectieziektes zijn belangrijk. Voetballen op rubbergranulaat is toch niet gevaarlijk. Slechts 15 procent van de volwassenen eet voldoende groente en fruit. Vrijwel iedereen drinkt dagelijks suikerhoudende dranken (inclusief vruchtensappen). Hoe weten we dit eigenlijk allemaal…?
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Daarvoor moet je bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu zijn, het RIVM. Daar zijn ze van de feiten en cijfers, ze proberen die zo goed mogelijk te verzamelen. Best een uitdaging, als je wilt weten wat we eten bijvoorbeeld, hoe meet je dat dan? Als je bord leeg is, tja … wat lag erop? Het RIVM meet niet alleen hoeveel we in Nederland van welke voedingsmiddelen eten, maar ook hoeveel van welke voedingstoffen (koolhydraten, vetten eiwitten, vitamines en mineralen). Het RIVM gaat over gezondheid en milieu, niet alleen over voeding.
Matthijs van den Berg
We spraken met Matthijs van den Berg. Hij was vanaf 2013 hoofd van de afdeling Voeding & Gezondheid en is sinds kort Jantine Schuit opgevolgd als hoofd van het centrum Voeding, Preventie en Zorg (waarbinnen ook de afdeling Voeding & Gezondheid valt). Matthijs heeft Biomedische Wetenschappen in Leiden gestudeerd. Deze laboratorium studie was niet echt iets voor hem, daarom is hij de ‘zachte kant’ van de geneeskunde opgegaan en is hij gepromoveerd bij de afdeling Sociale Geneeskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Tien jaar geleden is hij begonnen bij het RIVM als onderzoeker naar kosteneffectiviteit van preventie.
Dorpje verstopt in de bossen van Bilthoven
Het RIVM is gigantisch. Van de ingang lopen naar het gebouw van de afdeling Voeding & Gezondheid kost je zeker 10 minuten. Dat wist ik, dus ik had Lorenzo van Nistelrooij, -inmiddels afgestudeerd Voedingsmiddelentechnloog- die voor de derde keer (!!) mee was op blog-interview, geadviseerd om ruim op tijd te zijn. Het RIVM is een soort dorpje, volgens Matthijs, verstopt in de bossen van Bilthoven. Hij verheugt zich op de verhuizing naar het Science Park in Utrecht, straks in 2021: een veel betere plek. Transparant, dichterbij de wetenschap, en midden in de samenleving.
Op de bres voor een gezonde bevolking, in een gezonde leefomgeving
Zo luidt de visie. ‘Op de bres’, een wat klassieke uitspraak: Het RIVM is dan ook al meer dan 100 jaar oud. Er werken 1700 mensen, verdeeld over 3 domeinen: ‘Infectieziekte bestrijding’, ’Milieu en veiligheid’ en ‘Volksgezondheid en zorg’. Het is een agentschap van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Dat ministerie is ook meteen de belangrijkste opdrachtgever. In 2016 was de totale omzet van het RIVM € 350 miljoen, waarvan 10% uitgegeven wordt aan onderwerpen die het RIVM zelf belangrijk vindt. De rest dus in opdracht. Het meeste van VWS, maar ook van andere ministeries zoals Economische Zaken (EZ), Infrastructuur & Milieu (I&M) en internationale organisaties, zoals de Wereld Gezondheidsorganisatie. In dit filmpje wordt het allemaal in 1,5 minuut uitgelegd.
‘Zitten is het nieuwe roken’
Er wordt dus van alles gemeten en gevolgd, niet alleen wat we eten. “En soms is het belangrijk dat we er meer mee doen, Nederlanders bewuster maken. ‘Zitten’ bijvoorbeeld,” vertelt Matthijs, “2 jaar geleden gaven nieuwe cijfers aan dat het zitgedrag van de Nederlanders schrikbarend hoog was. Je kunt echt niet met een half uurtje matig intensief bewegen, compenseren dat je de hele dag ‘verzeten’ hebt”, zegt hij. “Het boeiende is dat het onszelf, als RIVM-ers ook treft. Als we het over roken hebben, zijn het vaak anderen. Maar wij onderzoekers ZITTEN de hele dag.” Ik was natuurlijk meteen benieuwd naar hun werkplekken (…) Van de nieuwe richtlijn van de Gezondheidsraad, zojuist verschenen, moeten we dan ook meer dan dat ene half uurtje bewegen.
We sturen niet alleen een rapport naar Den Haag
Het RIVM wil een betrouwbaar adviseur zijn. “In Den Haag wordt het beleid gemaakt op basis van onze cijfers, dat is de onderbouwing. Dat willen we zo goed mogelijk doen. Op een manier die ook zichtbaar is in de maatschappij via nieuwsberichten en social media. We sturen dus niet alleen een rapport in een enveloppe naar Den Haag,” zegt Matthijs.
Hoofdtaken van de afdeling Voeging en Gezondheid
Dat zijn er drie: 1) het monitoren van onze voedselsamenstelling, voedselconsumptie en voedingsstatus; 2) het onderzoek naar de relatie tussen voedselconsumptie en (on)gezondheid en duurzaamheid; 3) het evalueren van de mogelijkheden om voedingsmiddelen en voedselconsumptie gezonder en duurzamer te maken. In de volgende blog meer over voeding.
