Interview – Pouwels Meldveehouderij #3: Droge koeien zijn op zwangerschapsverlof
De koeien van Hanny en Theo Pouwels zijn Red Holstein Friesian. Rood-bont, een enkele is zwart. Regelmatig komt er een schoolklas langs op de melkveehouderij. Dan vertellen ze de kinderen allemaal weetjes, die ik trouwens ook niet wist: Wat koeien eten kwam in de vorige blog al langs. Maar hoe oud wordt een koe gemiddeld in Nederland? Hoeveel mest en melk produceert een koe per dag? En hoeveel melk tijdens haar hele leven…
Droge koeien zijn op zwangerschapsverlof
Gemiddeld wordt een koe in Nederland 5 jaar oud. Dat is niet heel oud. Eerst heet het een kalf, daarna een pink (1 jaar oud), en met 2 jaar, na het eerste kalf: een vaars. Als ze zo rond de 2 jaar zijn, krijgen ze hun eerste kalf. Na een maand of 3 na het afkalveren, ga je in de ideale situatie weer insemineren (dat is het kunstmatig bevruchten van een tochtige koe). Na 9 maanden, dan zijn ze ongeveer 3 jaar oud wordt een 2de kalfje geworpen. Voordat dat kalfje geboren wordt, krijgt de koe zwangerschapsverlof. Een week of 5-6 worden ze dan niet gemolken. Dat zijn dan ‘droge koeien’, ze krijgen ook ander voer en lopen buiten, voor wat beweging. Als ze gaat kalveren begint het volgende productiejaar.
Vroeger werden koeien drooggezet met antibiotica
In de vorige blog kwam al langs dat bij Pouwels steeds minder antibiotica wordt gebruikt. Bijna niet. Soms heb je geen keus. De dag voor ons gesprek was de dierenarts geweest. Een koe had een ontsteking bij zijn hart. Dan mag de melk 11 dagen lang niet geleverd worden. Vroeger werden koeien drooggezet met antibiotica. Als je stopt met melken, gaat de uier opzwellen en lekken, dat is een infectiebron voor bacteriën. Nu gebruiken ze een soort pasta dat het tepelkanaal afsluit, zodat er geen bacteriën meer bij kunnen.
Wordt een koe ongesteld?
Misschien wel een rare vraag. Maar ik grijp mijn kans nu ik bij de melkveehouder op bezoek ben. “Ja”, antwoordt Gerie “tochtig.” “Dan springt er een eitje van de eierstok en dan is een koe vruchtbaar. Ze zijn 24-36 uur tochtig”, vult Theo aan. “Dan kun je ze insemineren, of je doet niks, als de koe te dicht achter de kalf-datum zit. En dan vindt er wel een bloeding plaats. Maar dat is anders dan bij de mens, veel korter en minder. Soms zie je het helemaal niet.” Een tochtige koe gaat springen en loeien, is onrustig. En de cyclus duurt tussen de 19 en 24 dagen. Dus je kunt het ook uitrekenen.
Vruchtbaarheidshormonen
Als een koe geen goede cyclus heeft, krijgt ze soms wel eens vruchtbaarheidshormonen, wat overigens niet hetzelfde is als de zo verguisde groeihormonen. Volgens Theo vind je vruchtbaarheidshormonen niet terug in de melk. “De koe maakt zelf ook hormonen aan en het hormoon dat wij toedienen is gemaakt met hulp van drachtige merries. Het is dus een natuurlijk hormoon.”
Hoe vaak krijgt een koe dan een kalf?
Dat vraag ik Theo: “Ieder jaar, zodat de melkgift mooi op gang blijft en de koe ook op tijd even ertussen uit kan met zwangerschapsverlof. Dit vinden wij belangrijk, een koe even zes weken rust gunnen om het uier te laten herstellen, zeker voor de koeien die veel melk geven. Ons streven is de koe zo oud mogelijk op het bedrijf te houden. Er zijn er bij die met gemak 6,7,8 keer kalven. Er zijn er ook die na 2,3 keer kalveren al een probleem hebben. Dat is lastig inschatten. Het heeft met beenwerk te maken en met een beetje geluk.” Gemiddeld geeft een koe 10.000 liter melk per jaar. Een vaars zit op 7 à 8000 liter.
De 100.000 liter koeien
Hanny wijst op de koeienbeeldjes op de schouw achter me. Ik had ze nog niet gezien. “Ja, hier zie je wat koetjes staan. Dat zijn onze 100.000 liter koeien. Daarmee hebben we 100.000 liter melk gerealiseerd. De volgende mijlpaal is 10.000 kg vet eiwit. Melk bevat ongeveer 3,4-3,5% eiwit en 4% vet (% = aantal gram/100 gram melk). Dat tel je bij elkaar op. Eventjes rekenen: dan kom je ongeveer op 130.000 liter melk. Met voer kan je dat beïnvloeden lazen we al in de vorige blog. Overigens: het eiwit gehalte wordt vooral genetisch bepaald: daar speelt de stier dus een rol in.
Hetty 34, Carolien 9
Gerie laat een lijst zien. Elke 6 weken worden er melkmonsters genomen om te kijken wat er in de melk zit aan vet en eiwit. Ook wordt het celgetal gemeten, een maat voor uiergezondheid. Er staan namen op de lijst en ook bij de beeldjes op de schouw: Hetty 34, Carolien 9, … Ja de koeien hebben namen, Gerie legt het uit: “Als een koe een kalfje krijgt, en het is een meisje, een vaarskalf, dan krijgt het dezelfde naam als de moeder met een ander getal. Volgens de stamboom.”
De koeien hoeven niet op hun tenen te lopen
Zo houd je langer gezonde koeien. Je hebt ook uitschieters. “Wij hebben hier onze oma-koe gehad”, vertelt Hanny, “die heeft 132.000 liter melk gegeven.” Theo vult aan: ”Op een gegeven moment wordt ze dan niet meer drachtig, maar ja zo’n koe heb je 18 jaar gemolken. Ze heeft daarom nog 1,5 jaar voor Jan-met-de-korte-achternaam in de wei gelopen. Ze verklaarden me voor gek, maar je hebt toch een bepaalde band met dat dier gekregen. Gerie heeft nog een mooi boekje gemaakt over de fokkerij-lijn, die gaat wel 100 jaar terug.” De oude koeien gaan óf naar Vion, óf ze brengen hun oude dag door op het bedrijf en krijgen een spuitje van de dierenarts. Bij Vion zijn we ook geweest voor HAS Voedseldialoog. Het vlees van een oude koe is taai, en wordt gebruikt in vleesproducten als frikadellen.
Na de geboorte van een kalfje, geeft de koe pas melk. Sommige koeien kalveren wel 7 keer. Die kalfjes worden niet allemaal koeien, wat gebeurt er met de rest? Dat komt in de volgende blog…