Blog Harry van Delft: Waarom je tante Annie moet verleiden tot ander gedrag

Mijn Tante Annie werd vorige maand 84 jaar. Voor haar verjaardag kreeg ze een IPad. Dat vond ik nogal een verrassend cadeau, voor mijn tante, want in de ruim 50 jaar dat ik haar ken, heb ik niet eerder gezien dat ze verbonden was met onze digitale wereld. Ze heeft geen smartphone, nooit een mobiele telefoon gekocht en een computer heeft ze in haar lange leven niet één keer gebruikt. Ik was verrast door zoveel innovatie in haar leven en was benieuwd hoe ze dat vreemde apparaat zou gaan gebruiken. Zou ze haar oude gewoontes kunnen doorbreken en wennen aan de Ipad?

In de discussie over hoe we Nederlanders gezonder kunnen laten eten, gaan beleidsmakers er vaak vanuit dat heldere informatie en duidelijke argumenten over goede voeding de belangrijkste start is van een gezondere eetstijl. Dat een nieuw advies van het voedingscentrum en een nieuwe schijf-van-vijf het gedrag van miljoenen consumenten radicaal verandert. Hoewel ik geen gedragspsycholoog ben, denk ik dat de route via de ‘ratio’ uiteindelijk wel vruchten afwerpt, maar onvoldoende in staat is snelle successen te boeken.

Waarom? Omdat wij – consumenten – nogal veel last hebben van gewoontegedrag en ook een tikkeltje te lui zijn om ons te verdiepen in wat de voordelen zijn van een aanpassing van ons (gewoonte)gedrag. Ténzij de persoonlijke urgentie ineens groot wordt, door ziekte van onszelf of onze naasten en de consequenties van ons gedrag ineens pijnlijk zichtbaar worden. Waardoor de nadelen van onze lang gekoesterde eetpatroon groter worden dan de nadelen van niks veranderen. Die rationele afweging willen veel consumenten niet maken, ondanks alle goede adviezen. Bijna 50% van alle consumenten doen de adviezen van het voedingscentrum af als betutteling (Bron: Nipo/ 2016). Ze willen het niet weten.

Hoe krijgen we de consument dan wel in een gezonder eetpatroon? Door een combinatie van ratio en emotie. Maar dan een rationele benadering die ons met de paplepel letterlijk wordt ingegeven. Met voedingsonderwijs in het basisonderwijs. Zodat we de goede gewoontes meteen aanleren en later niet van alles moeten afleren. En emotie? We zouden ons als aanbieders van voeding veel sterker moeten maken voor een aanpassing van het aanbod en consumenten moeten verleiden naar een nieuw gedrag. Wie heeft er geproefd dat ons brood veel minder zout bevat dan 10 jaar geleden?

Voedingskundigen zouden moeten worden omgeschoold tot echte verleiders. Dat verleiden geldt voor allerlei gewoontes. Ook voor tante Annie en haar Ipad. Want gisteren was ik weer bij haar; ze had de IPad nog niet  uit de doos gehaald.