Interview – RIVM #3: Vaker bij Humberto Tan aanschuiven

Al meer dan 100 jaar beschermt en bevordert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de gezondheid van de bevolking en de kwaliteit van het leefmilieu. Advies en kennis zijn de belangrijkste wapens van het RIVM. Het intituut weet wat wij in Nederland eten, wat er allemaal in dat eten zit aan voedingsstoffen, en wat de gezondheidseffecten daarvan zijn. Hartstikke hot onderwerp: voeding en gezondheid. Het RIVM hoor je alleen niet zo veel, en dat mag best meer vindt Matthijs van den Berg hoofd van het centrum Voeding, Preventie & Zorg …

Die rapporten met data, feiten en cijfers zijn niet alleen voor Den Haag bestemd, maar ook zichtbaar in de maatschappij. Via nieuwsberichten, social media, dat soort dingen. Alles is toegankelijk op de website. Althans: als je het weet te vinden. Zelf had ik laatst grote problemen met het vinden van een achtergrondrapport van de Kennissynthese over veilig, gezond en duurzaam voedsel, waaraan ik als adviseur had bijgedragen. Ja, dat is een vaker gehoorde klacht, erkent Matthijs: De vindbaarheid is niet altijd goed. We zijn er mee bezig. Gelukkig had Matthijs ook het linkje getwitterd.

NIEUW! Inmiddels is er een onderwerp pagina Voedsel en Voeding gemaakt op de website. Nu is alles een stuk gemakkelijker te vinden.

Daar zijn Matthijs en ik het wel over eens. Het aandeel in lawaai maken over voeding en gezondheid is niet afhankelijk van of je er verstand van hebt. Het gaat meer om de nieuwswaarde van je boodschap. Waarheidsgehaltes zijn niet zo belangrijk. Boeken, hypes, extreme meningen daar draait het om. Voeding is religie, hiermee sloot de Volkskrant begin juli een serie, waarin 2 jaar lang vragen over voeding werden beantwoord. Ik ben wel blij met het voornemen van Matthijs om desgevraagd bij Humberto Tan aan te schuiven, om daar een onderbouwde mening te geven.

Het is onze taak om de verwarring niet nog groter te maken, vindt Matthijs. Er wordt een hoop lawaai gemaakt. Terwijl onze voedselvoorlichting al heel lang min of meer hetzelfde is. Ook de laatste richtlijnen van de Gezondheidsraad: meer plant, minder dier. Hoe moeilijk kan je het maken? Tegelijkertijd zijn we nog nooit zo verward geweest. Matthijs wil zich graag gaan bemoeien met discussies wanneer die van de verkeerde feiten uitgaan: over bijvoorbeeld wat wij in Nederland zoal eten. Daar weten wij toevallig veel over.

Zijn zorg is dat wetenschap ook maar als een mening gezien wordt. Je kunt prima in de media 50 jaar wetenschappelijk onderzoek tegenover 1 bezorgde moeder zetten. Het één weegt net zo zwaar als het ander. Ik herken in wat hij zegt de recente vaccinatiediscussie. Matthijs: Ja die bedoel ik. We moeten het niet veroordelen, maar er wel rekening mee houden. Inflatie van de wetenschap, dat is een uitdaging voor de toekomst.

Matthijs: Dat betekent dat we alle relevante partijen erbij betrekken. Een goed voorbeeld is het rubbergranulaat. Hier waren alle partijen betrokken bij het onderzoek: de bandenindustrie, de grasveldindustrie, gemeenten, GGD, bezorgde burgers. Zembla zei dat het niet veilig was. Het RIVM onderzoekt het en zegt: het is wel veilig. Door deze aanpak was de discussie toen eigenlijk wel beslecht.

Maar dan meer een begin van een discussie. Deze gaat over voeding, over de laatste Herformuleringsmonitor: Het RIVM houdt in de gaten hoeveel minder zout, suiker en verzadigd vet in onze voedingsmiddelen zit (uitleg zie vorige blog ): Als we een nieuw rapport opleveren, zien we vaak een gevarieerd beeld: in sommige productgroepen, zoals conservengroenten en brood nemen de gehaltes af, in andere productgroepen zoals vleeswaren niet of nauwelijks. Onze rol is de juiste cijfers op tafel te krijgen. Verschillende partijen hebben verschillende perspectieven en dus verschillende meningen over de cijfers. Daardoor zijn die cijfers ook vaak een begin van het debat, en niet het einde. Bijvoorbeeld: de Consumentenbond vindt de zoutverlaging niet hard genoeg gaan, maar de industrie zegt op basis van hetzelfde rapport: Kijk, we zijn druk bezig. Als de onderzoeken van het RIVM door alle partijen als basis gebruikt worden, dan hebben wij het volgens mij goed gedaan, vindt Matthijs.

Nu de Kennissynthese over veilig, gezond en duurzaam voedsel af is, met het in januari gepubliceerde rapport Wat ligt er op ons bord?, zou Matthijs zich wel bezig willen houden met een echte maatschappelijke kosten-baten analyse van veilige, gezonde en duurzame voeding. Ik was toen net met de blog over True Price bezig. Het verwerken van alle effecten in de prijs van voeding. Matthijs vindt het wel interessant om te zien dat discussies als vettax en vleestax altijd lastig liggen. True Pricing is volgens hem een betere manier van hetzelfde op de agenda zetten: namelijk dat de bredere effecten in de prijs van voedingsmiddelen probeert te verrekenen. Bij roken en alcohol worden prijsmaatregelen effectief toegepast, maar bij voeding ligt dit ingewikkelder….

Dit was de 3e en laatste blog over het RIVM. Over sociaal robuuste kennis in het publieke debat. Ik ben wel benieuwd naar reacties van lezers van HAS Voedseldialoog over de rol van het RIVM hierin. Voeding is hot, tenslotte…

Het RIVM heeft ook een Nieuwsbrief Voeding, je kunt je ervoor aanmelden.