Vion #3: Hoe (on)gezond is vlees?
Hoe (on)gezond is vlees nu eigenlijk? Het is een goede bron van eiwit, ijzer en vitaminen, belangrijke voedingsstoffen. Onze levensverwachting is 10 jaar langer ten opzichte van een generatie geleden, en voeding heeft daar zeker een rol bij gespeeld. Wij zijn meer producten van dierlijke oorsprong gaan eten. Maar eten we daar nu niet teveel van? Deze blog voor HAS Voedseldialoog gaat over gezondheid van vlees. We spreken met Bert Urlings, Directeur Kwaliteit van Vion. Hij maakt zich vooral zorgen om de voedselveiligheid, maar er is meer…
Het vlees dat we consumeren
Op dit moment is slechts 18-19% van het vlees dat geconsumeerd wordt onbewerkt vlees. De rest is vermalen vlees, dat is vlees zonder toevoegingen zoals gehakt en vleesbereidingen, met toevoegingen zoals bijvoorbeeld slavinken. Vermalen vlees en vleesbereidingen zijn samen ongeveer 50% van het vlees dat we eten. Tenslotte is er ook nog bewerkt vlees, ook met toevoegingen zoals ham, rookworst en salami. Bewerkt vlees is ongeveer 30% van het vlees dat geconsumeerd wordt. Het aandeel hiervan is groeiende.
Is vlees kankerverwekkend?
Dat is een brug naar gezondheid. Want juist het bewerkte vlees is dit voorjaar uit de Schijf van Vijfgehaald. In het nieuws kwam vorig jaar het risico op dikke darm kanker. Dit wordt verhoogd door het eten van met name rood en bewerkt vlees. Het bewijs is overtuigend. Maar volgens Bert wel gebaseerd op data die voor een groot gedeelte uit de vorige eeuw stammen en Amerikaanse consumptie data die veel hoger liggen dan Nederlandse data. Het absolute risico is echter niet zo heel groot. “De schattingen op basis van deze oude data zijn dat 1% van de oudere mannen darmkanker zou krijgen en dat dit zou kunnen verdubbelen bij alcoholgebruik te veel rood vlees consumptie, te weinig beweging. Bovendien zijn stoffen als nitriet inmiddels sterk verlaagd in vleesproducten,” weet Bert.
Listeria
Maar Bert ziet ook andere gezondheidsproblemen: zoals listeria, een micro-organisme dat voedselvergiftiging veroorzaakt. Bij zwangerschap moet je extra uitkijken. De bacterie komt in rauwe zuivel, vis- en vleesproducten en groenten- en fruitsalades voor. Door een veranderend consumptie patroon, zoals het eten van rauw en minimaal bewerkt voedsel en langere en meer complexe voedselketens wordt listeria een steeds groter probleem.
Zout
Zout in bewerkte vleesproducten vind ik zelf misschien nog wel interessanter als het gaat om de gezondheid. Bert verzekert me dat iedereen bezig is met zoutverlaging. Overal. “Loop je dan niet tegen problemen op”, vraag ik. “Als je tegelijkertijd ook E-nummers verlaagt?” Volgens Bert valt dat wel mee. E-nummers in vleesbereidingen hebben een andere functie: om oxidatie tegen te gaan of voor de conservering.
We houden elkaar voor de gek
Een andere ontwikkeling is het vervangen van E-nummers door een natuurlijk extract. Daar zit dan hetzelfde in, alleen is het minder gecontroleerd. Op mijn vraag of dat relevant is voor de gezondheid, antwoordt Bert: “Deze discussie gaat meer over de vorm dan de inhoud. Als je E-nummers vervangt door een natuurlijk extract, vind ik dat in het kader van de consument goed voorlichten, niet erg transparant. Maar goed dat heeft de wetgever zo besloten, daar kan ik niets aan veranderen. Maar ik vind dat we elkaar een beetje voor de gek houden.”
Slangengif is ook natuurlijk
Hoe zit dat dan met regelgeving? Vraag ik. ‘Natuurlijk’ dat mag volgens Bert. “Maar moet je die natuurlijke extracten dan ook niet op veiligheid testen?”, vraag ik. Ik zit nu met een voedselveiligheidsman aan tafel. Dus ik grijp mijn kans, slangengif is ook ‘natuurlijk’, denk ik dan. Volgens Bert wordt dat een hele lastige. Het past niet in de cultuur. De basis voor de Europese voedselveiligheidswetgeving is het Duitse ‘Reinheits Gebot’. Met andere woorden: ‘Natuurlijk is goed’. Die had ik niet aan zien komen. “Wist je,” zegt Bert, “dat Heineken nog steeds geen brouwerij in Duitsland heeft?”. Dat komt door de strikte regelgeving van Duitsland ten aanzien van de grondstoffen voor voedsel. Er mogen bijvoorbeeld tijdens de productie van bier alleen maar natuurlijke grondstoffen worden gebruikt zonder toevoegingen, waardoor het heel moeilijk wordt om op grote schaal altijd exact hetzelfde product te produceren.”
Yopi’s
“Weet je dat 20-24% van de consumenten een yopi is? Dat staat voor young, old, pregnant, immuno-compromised (zeg maar: kwetsbaar). Dat aandeel groeit hard,” volgens Bert. “Over 10 jaar is het 40%. Onze consumentenpopulatie wordt veel kwetsbaarder vanwege vergrijzing, diabetes, maar ook omdat mensen veel langer blijven leven met een ziekte. Volgens Bert moet het hele assortiment voedsel daarom veiliger worden. Daar ligt de uitdaging. En met veilig bedoelt hij zonder ziektemakers.
Tenslotte, onze levensverwachting is 10 jaar langer ten opzichte van een generatie geleden. Voeding, waaronder vlees heeft daar zeker een rol bij gespeeld. Maar risico’s op darmkanker en hart- en vaatziekten (beroerte) worden groter wanneer je teveel bewerkt vlees en teveel rood vlees eet. Met zoutverlaging in bewerkt vlees help je de consument. En andere dingen zijn ook belangrijk: ziektemakers, herkomst, dierenwelzijn, E-nummers. Wat vind jij het belangrijkst? Reageer hieronder!
Zie ook: Blog 1 Vlees verwerker in het centrum van de vleesketen
Blog 2 Wie is de baas in de vleesketen?
Blog 4 De toekomst van vlees