Questionmark: vergeet onze andere problemen niet

Het coronavirus domineert onze hele wereld. Alles ziet er anders uit. Verjaardagen via Zoom, rijen voor halflege supermarkten en dit jaar geen Koningsdag, maar Woningsdag. De nieuwe situatie waarin we leven roept veel vragen op. Ook over voeding. Het wordt langzaam duidelijk dat een gezonde levensstijl invloed heeft op het verloop van een Covid-19 besmetting. Zo’n 80% van de corona patiënten op de IC hebben overgewicht. Veel instellingen zoeken al lang naar een manier om mensen gezonder te laten eten. Zou dit virus hen een handje helpen? 

Eerste hulp bij gezond eten 

Iemand die veel weet over gezonde en duurzame voeding is Gustaaf Haan van Questionmark. Deze stichting wil het voedselsysteem duurzamer en gezonder maken. Om dit te bereiken laten ze aan iedereen zien wat er juist ongezond en niet duurzaam aan is. Ze bekijken het systeem en analyseren het. Zo willen ze concurrentie tussen bedrijven op gang brengen om duurzamer en gezonder te werk te gaan. Ook hopen ze de consument te helpen om producten in de supermarkt te vergelijken. En om vervolgens een goede keus te maken. Questionmark heeft een app ontwikkeld waarmee je producten in de supermarkt kunt scannen. Zo kun je gemakkelijk zien welke pindakaas de gezondste keuze is. Of welk stuk kaas het duurzaamst is geproduceerd. 

De supermarkten met rust laten 

Questionmark werkt samen met veel andere instellingen om hun gezamenlijke doel te bereiken: een gezondere en duurzamere wereld. “We werken samen met NGO’s,” zegt Gustaaf. “Organisaties zoals de Nierstichting, de Hartstichting of het Diabetesfonds.” Al deze instellingen maken gebruik van het onderzoek wat Gustaaf met Questionmark doet. “Die data gebruiken zij dan weer om campagnes mee te voeren.” Voor toiletrollen het nieuwe goud werden en de meeste legpuzzels uitverkocht raakten, werkte Questionmark aan een groot project met supermarkten. “We vergelijken en beoordelen in hoeverre supermarkten helpen om gezond en duurzaam te eten.” Achter de schermen gaan de voorbereidingen gewoon door. “Maar we zijn de supermarkten nu niet aan het bestoken met vragen,” vertelt Gustaaf. “Dit is even niet het moment om over de gezondheid van hun assortiment te beginnen.” 

De crisis niet voor eigenbelang gebruiken 

De coronacrisis heeft veel losgemaakt op het gebied van gezondheid. Ik vroeg Gustaaf of hij een verband ziet tussen dit virus en het eetgedrag van mensen. “Je ziet wel hier en daar discussies ontstaan over gezond leven,” stelt hij. “Omdat het zou kunnen helpen om weerbaarder te zijn tegen corona.” Maar hij vindt dit ook gevaarlijk. De prioriteit moet nu liggen bij het bestrijden van de crisis. Zorgen dat we dat onder controle krijgen. “Iedereen kan corona gebruiken om het voor z’n eigen politieke karretje te spannen,” zegt Gustaaf. Hij wil de crisis niet gebruiken om zijn eigen gelijk te onderstrepen. “Maar als de consument nu zelf besluit om gezonder te gaan eten,” begint hij. “Dan zou dat natuurlijk alleen maar positief zijn.” 

Een eerlijkere economie 

Een voordeel van het werk wat Questionmark doet, is dat het ook in crisistijd door kan blijven gaan. De organisatie wordt gefinancierd door charitatieve fondsen. Zoals bijvoorbeeld de postcodeloterij. “Zij hebben natuurlijk een lange termijn agenda,” vertelt Gustaaf. “Dus wij hebben het niet van de een op de andere dag moeilijk.” Met Questionmark zit het voorlopig dus wel goed. Hun werk blijft nodig. Maar er zijn natuurlijk ook zorgen. “Als dit voorbij is, dan moeten we een hele hoop dingen opnieuw opbouwen.” Gustaaf hoopt dat we niet achteloos teruggaan naar hoe dingen waren. Hij hoopt dat er nagedacht gaat worden over hoe het beter kan. “We hebben nu de kans om de economie eerlijker en gezonder in te richten.” 

Gaan we terug, of vooruit? 

Ook binnen de voedselketen komt er ruimte voor verandering. Onze voeding ging de hele wereld over voor het bij de consument belandde. “Dat wordt de komende tijd misschien wat moeilijker, of we gaan dat ook heroverwegen.” Gustaaf denkt dat zo’n crisis zorgt voor twee tendensen. Aan de ene kant de mensen die zo snel mogelijk terug willen naar hoe alles was. Aan de andere kant een groep die het systeem wil verbeteren. “Een echte revolutie gaat er dus niet komen, maar er zullen waarschijnlijk wel dingen veranderen.” Gustaaf denkt dat een van deze dingen onze omgang met dieren gaat zijn. Mensen gaan daar vraagtekens bij zetten. “Niet alleen bij de Chinese markten, maar misschien ook wel bij onze eigen veehouderij.” 

We moeten het even over ons voedselsysteem hebben 

“Maar het echte probleem van onze dierlijke eiwitconsumptie,” zegt Gustaaf, “is natuurlijk eigenlijk de ruimte die ze nodig hebben.” Hij vertelt dat voor ieder dier enorm veel hectare grond nodig is om ze te voeden. “Dit probleem staat los van de coronacrisis.” Daar zitten de zorgen van Gustaaf ook vooral. Hij somt op waar het eten van dieren impact op heeft. “Het milieu, mensenrechten, dierenwelzijn en onze eigen gezondheid.” Al deze problemen zijn er nog steeds en worden niet minder. “Maar het wordt nu wel op de lange termijn geschoven.” Hij doelt op het Urgenda vonnis. Het kabinet moest voor 1 april met nieuwe klimaatplannen komen om de CO2-uitstoot terug te dringen. Gustaaf begrijpt het wel. “Maar de problemen gaan niet weg.” Gustaaf zegt dat hij best nog twee maanden kan wachten. “Maar daarna moeten we het echt weer over de houdbaarheid van ons voedselsysteem gaan hebben.”