Koningshof: een stuk kaas, of toch plakjes?

Lekker bezig zijn in het zonnetje, met anderen, maar op een veilige afstand. Precies waar veel mensen nu naar op zoek zijn. In de aflevering van Jinek van 20 april hoorde ik dat in deze social distancing tijden volkstuintjes steeds populairder worden. Mensen zijn op zoek naar manieren om vellig naar buiten te kunnen. En dan ook nog sociaal bezig kunnen zijn. Dit soort tuintjes lijken voor veel mensen een oplossing te zijn. Dit is goed nieuws voor Roeland Meek van Koningshof in Utrecht. Hij merkte dit ook direct toen de maatregelen aangekondigd werden. “Toen was het veel drukker dan op een reguliere zaterdag.” 

Tussen stad en land 

Koningshof is een sociale onderneming die zich inzet voor een groene economie. Roeland is het in 2012 met 3 andere landschapsarchitecten gestart. Omdat de arbeidsmarkt in die tijd op losse schroeven stond, door de economische crisis, wilden ze zelf wat opzetten. “Koningshof is een terrein van de vader van één van ons,” vertelt hij. “Die man is daar altijd tuinder geweest.” De grond lag toen braak. Het kon al langere tijd niet meer concurreren met het geglobaliseerde voedselsysteem. Koningshof ligt dicht bij Utrecht. “We kwamen erachter dat veel mensen uit de stad geïnteresseerd waren in het hebben van een moestuin,” legt Roeland uit.  Ze hebben hier toen een educatief programma aan gekoppeld, en zo werd Koningshof geboren. Naast het verhuren van de tuintjes, verbouwen en verkopen ze hun eigen groenten. Ook worden er evenementen rondom lokaal voedsel georganiseerd. Filmavonden en debatten bijvoorbeeld. 

Met z’n allen op een eiland 

Wat de volkstuinen van Koningshof onderscheidt van andere, is nu juist extra lastig. “We hebben gemeenschappelijke schuren waar alle gereedschappen in staan,” beschrijft Roeland. Niemand heeft dus zijn eigen gereedschap. Het wordt allemaal gedeeld. Ze doen dit zodat mensen meer met elkaar praten. “Maar nu hebben we eigenlijk hetzelfde probleem als de supermarkt met hun winkelwagens.” Dat vindt Roeland vervelend. Hij wil juist graag mensen met elkaar verbinden. “Nu moet iedereen opeens op z’n eigen eilandje gaan zitten,” zegt hij. “Terwijl wij juist met z’n allen op één eiland willen zijn.”  

Van gemeenschap naar samenleving 

Dat is ook waar Roeland zich het meest druk om maakt. Dat door dit virus mensen nog verder van elkaar af gaan staan. Hij vertelt me dat hij is opgegroeid in een dorpje in de buurt van Nijmegen. “Dat noem je dan een gemeenschap.” Inmiddels woont Roeland in Utrecht. In de stad, wat dan opeens een samenleving genoemd wordt. “Een gemeenschap zegt dat je ergens onderdeel van uitmaakt,” stelt hij. “Maar een samenleving is veel individualistischer.” Roeland denkt dat mensen juist behoefte hebben aan gemeenschap. Ergens bij horen. “Ik ben bang dat we dat nu wat gaan verliezen, omdat mensen angst krijgen voor elkaar.” 

Van een stuk kaas, naar plakjes 

Roeland is bang dat deze angst zich ook een weg naar Koningshof weet te vinden. Hij zegt me dat er sinds de start van Koningshof altijd al samen werd geluncht. “Met een goed stuk brood, onze eigen groenten en een flink stuk kaas.” Er werd schouder aan schouder gegeten. Iedereen die langs kwam fietsen was welkom. En die kaas ging door iedereens handen. Op den duur kwam toen het verzoek om plakjes kaas. Dat vond hij toen al moeilijk. Nu met de coronacrisis zou dit nog verder door kunnen gaan werken binnen Koningshof. “Misschien dat er een verzoek komt of mensen dan toch niet hun eigen gereedschap mogen hebben,” zegt Roeland. Hij is bang dat er scheidingen gaan ontstaan, terwijl ze juist staan voor verbinding. 

Dichter bij ons voedsel 

Maar hij ziet ook zeker kansen. Deze crisis toont aan hoe kwetsbaar ons geglobaliseerde voedselsysteem is. Bij Koningshof worden mensen geholpen om zelf duurzaam voedsel te kweken. Hun educatieve programma’s zijn erop gericht mensen weer meer te verbinden met hun voedsel en de aarde. “Ik kan me helemaal voorstellen dat de behoefte om te weten waar je eten vandaan komt enorm gaat toenemen.” Ook denkt Roeland dat mensen door de coronacrisis meer zelfvoorzienend willen worden “Ik denk dat daar de kans ligt voor Koningshof,” zegt hij. “Omdat wij mensen dat kunnen leren.” 

Een weiland voor de wereld 

Ook op grotere schaal ziet Roeland nieuwe mogelijkheden. “We zijn als Nederland een soort weiland voor de wereld.” Hij doelt op het feit dat Nederland een van de grootste landbouwexporteurs is. De nadelen hiervan worden nu voor iedereen duidelijk. Volgens Roeland is dit voor Nederland een kans om meer richting kringlooplandbouw te gaan bewegen. Het lokaal afzetten van producten is hier een voorbeeld van. En hier weet Koningshof wel raad mee. “Het zal echt niet van vandaag op morgen gaan veranderen,” zegt hij. “Maar de noodzaak voor transformatie, daar zal nu veel meer aandacht voor komen.” Hij hoopt in ieder geval dat het huidige landbouwsysteem niet heilig wordt verklaard. “Voor honger hoeven we hier niet meer bang te zijn,” vertelt hij. “Maar we moeten wel door blijven innoveren, het systeem is nog niet af.” 

Tot welke innovaties denken jullie dat deze crisis gaat leiden? Laat het weten in de reacties!