Daan Janssen, aardappelteler #3. Over de klagende boeren

‘Boeren klagen altijd.’ Hoor ik ook nu weer, toen we spraken over de toekomst en de rol van de aardappelteler voor de gezondheid van de consument. Daan Janssen, de 21 jarige aardappelteler uit Escharen ziet zichzelf in de toekomst wel als aardappelboer. Liefst een eindje verderop, hopelijk met een gezinnetje. Hij vindt het leuk werk, afwisselend. Toch ziet hij ook wel bedreigingen: dat zit hem vooral in de maatschappelijk discussie die er rondom de boeren is. En ook het klimaat dat verandert….

Volgens Daan komt het doordat de risico’s groot zijn en de marges relatief klein. Daan pakt er weer een ordner bij. En gaat rekenen. Per hectare kan hij zien wat zijn gewassen kosten en opleveren. Het telen van een hectare aardappelen kost ongeveer € 5000. Je verdient ongeveer € 300 per hectare. Dat is dus voor 150 hectare € 45000. “Een heleboel, zullen mensen zeggen,” volgens Daan. “Maar de boer telt zijn eigen uren niet. En hoeveel verdienen andere mensen in een heel jaar? Ook zoiets toch? En dat risico…als het mis gaat, gaat het goed mis. Je kunt niet eventjes 8 uurtjes extra werken om het op te lossen. De marge is dus klein.”

Dat was Daans antwoord op mijn vraag naar zijn maatschappelijke rol. Een vraag die ik altijd stel tijdens de interviews voor HAS Voedseldialoog. “Dat wordt niet altijd zo gezien,” vult Daan met enige spijt eraan toe: “Je hoort nog wel eens: ‘Goh die boeren, ik heb liever dat ze weg zijn’. Maar eigenlijk denk ik dat wij in Nederland een heel grote rol spelen in die voedselvoorziening.”

Daan maakt zich wel zorgen over de vele regels die hem worden opgelegd en de manier waarop over boeren gedacht wordt. Volgens hem weet men er te weinig van. “Neem waterschade bijvoorbeeld: De sloten mogen niet geveegd worden, want daar moet gras in groeien en kikkers in leven,” zegt Daan. De schade door slechte waterafvoer, dat moeten wij dus zelf betalen. We kennen mensen in Boxmeer, die altijd overal tegen waren: niet maaien, niet dit, niet dat. En nu stond hun eigen kelder onder water en het laminaat krom in de keuken. Toen zijn ze er toch wel anders naar gaan kijken.”

Het verhaal vertellen prima, maar het moet dan wel kloppen.

We raakten in een discussie over de consument die alleen op prijs let, en de burger die ook andere dingen belangrijk vindt. Een onderwerp dat vaker langs is gekomen in de blog HAS Voedseldialoog. Daan had er nog geen positieve ervaringen mee. Ze konden bijvoorbeeld garanderen dat ze bij hun varkens geen antibiotica gebruikten (op Daans familiebedrijf zijn ook varkens). De slagerij in de buurt bood deze duurdere varkenshaasjes aan, er was maar 1 vrouw die deze kocht. Ze zijn er toen maar mee gestopt. Hij moet ook wel glimlachen om het Campina melkpak, waarop staat van welke boer de melk komt. Maar die tankwagen komt langs 3 boeren, dus hoe die melk dan van 1 boer kan komen… het verhaal vertellen prima, maar het moet dan wel kloppen.

Het klimaat verandert. Toen we hem spraken begin juni was Daan al 7 hectare kwijt geraakt aan de overvloedige regen. “Die buien van 100 ml in een paar uur: Ons’ oma kent ze niet,” zei hij. Bij ons latere contact over de foto’s voor de blog, vroeg ik hem hoe het was gegaan het de aardappelen. De eerste aardappelen waren toen alweer verwerkt tot frietjes. Ongeveer 10-15% van de oogst was door de regen verloren gegaan. “Verder staat de rest er nog keurig bij dus kan het toch nog goed komen dit jaar,” e-mailde Daan. Toch biedt dit veranderende weer ook weer kansen. Hij kan hoger liggende percelen gaan huren. En als er veel oogst mislukt, gaat de aardappelprijs omhoog: ‘Economie wint het van de klimatologen.’

In de aardappelteelt worden veel gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. Kan het ook biologisch? “Het bestaat wel,” volgens Daan. “Maar ik hoop niet dat mijn buurman dat doet. Want dan kan ik mijn aardappels wel spuiten, maar die ziektedruk van phytophtora (schimmel die in 1 week de oogst kan vernietigen) is zo hoog, dat het waarschijnlijk niet goed gaat. Geen aantrekkelijk idee. Hetzelfde geldt voor onkruidbestrijding. Die zijn nu ook veel in het nieuws. Bijvoorbeeld glyfosaat,” zegt Daan. “Mensen mogen daar wel hun stoep mee spuiten, en wij zouden het niet op het land kunnen gebruiken. Dat wordt een groot probleem, er is geen goed alternatief,” naar zijn idee.

Hij vindt de regelgeving soms wat kinderachtig. Bovendien gebruikt de aardappelteler geen middelen als het niet nodig is. Hij investeert in nieuwe technieken, die maken het mogelijk om alle gewasbeschermingsmiddelen heel precies te gebruiken. Met GPS (via de satelliet gestuurd) kan dat op 2 cm nauwkeurig. Het is een win/win, want de middelen zijn duur, dus je wilt het niet onnodig gebruiken.

Dit was de laatste van 3 blogs over de aardappelteler, Daan Janssen. Het eerste interview voor HAS Voedseldialoog met een boer.

Daan maakt zich zorgen om het imago van de boer, is dat terecht vraag ik me af?