Daan Janssen, aardappelteler #2 Van pootgoed tot verse friet

Het regende die dag heel veel en heel hard. En dat is nog wel even doorgegaan in de vroege zomer van dit jaar. Daan vertelt bij ons bezoek dat er al zo’n 7 hectare verloren was gegaan. “Het is nu zo nat dat het spuiten moeizaam gaat. En ja voor de rest zijn er lage plekken, dan zie je wel dat de aardappels teruggaan. Die gaan het ook niet redden.” Het was hard werken, deze tijd. Na het aardappels spuiten, moest Daan direct met de schop aan de gang, om water af te laden….

En wat doet een aardappelteler nu allemaal nog meer? Het begint met de grond, de percelen. In de vorige blog voor HAS Voedseldialoog kwam de landpacht en www.boerenbunder.nl al even aan bod.

In de winter worden de percelen dus uitgezocht. De bodems worden bemonsterd. Daan laat ze analyseren in een laboratorium om te bepalen welke meststoffen er nodig zijn. Bijvoorbeeld fosfaat, of kalk. Ook dat wisselt sterk, afhankelijk van bemesting. Mest van varkens en runderen verschilt. De bewerking van de grond doet Daan zelf. Ploegen van kleigrond gebeurt in de winter. Door de eventuele vorst wordt de structuur van de bodem beter.

150 hectare aardappelen poten is ongeveer 400 uur werk. Van half maart tot half mei. Als het droog is kan je 8 hectare per dag doen. Het gemiddeld aantal hectare per dag ligt lager. Soms zijn de dagen lang van 6.00 tot 24.00 uur. Daan doet het poten graag zelf. “Dan weet ik hoe het gebeurt. Het is het begin, en dat kan je maar 1 keer verkeerd doen. Het is afhankelijk van het ras. De diepte en de afstand moeten allemaal goed zijn.” De aardappels worden gepoot in ruggen, computer gestuurd. Daan heeft er een speciale pootmachine voor (foto).

De afnemer Lamb Weston / Meijer  speelt bij het aardappelpoten een grote rol. Samen met Daan wordt bepaald hoeveel van welke aardappelrassen er nodig zijn voor de frieten. Er wordt een mix gemaakt. Nu staan er 4 verschillende aardappelrassen op het land. Zo’n mix is ook belangrijk om te zorgen dat niet alles tegelijk gepoot of gerooid moet worden. Er worden ook meteen prijsafspraken gemaakt met Lamb Weston / Meijer. Een deel van de oogst wordt voor een vaste prijs vastgelegd, en de rest voor de dagprijs. Zie ook blog Lamb Weston / Meijer.

Lamb Weston / Meijer zorgt voor het pootgoed. Zij bestellen het bij de leverancier, Agrico. Die levert het af bij de boer. Dat pootgoed moet je wel goed in de gaten houden. Officieel wordt het verplicht door de NAK gekeurd, (Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen) maar daar was Daan maar matig tevreden over: “Je moet goed opletten. Laatst hadden we 40 hectare pootgoed in huis en daar kwam 30% niet van op. Dan missen we opbrengst.”

Als de aardappelen eenmaal gepoot zijn gaat Daan wekelijks alle percelen langs. Controleren op luizen, kevers, van die dingen. Hij loopt op verschillende plaatsen zijn percelen op. “Gemiddeld weet je wel waar de problemen zich bevinden. Phytophtora, bijvoorbeeld komt meestal voor op plaatsen waar het lang nat blijft. Dus dan ga je langs de bosrand kijken, waar weinig zon komt.” Echt rustig is die periode niet. Er moet ook nog onderhoud aan de machines gebeuren. Of in een droog jaar: beregenen. Zodat de aardappels wel doorgroeien.

Het telen van aardappelen vraagt relatief veel gewasbescherming. Iedere week wordt er gespoten. Voornamelijk om de schimmel Phytophtora tegen te gaan. Er wordt ook gespoten tegen onkruid en om bij te bemesten. Overigens wordt dit in overleg gedaan met een teeltadviseur van Agroburen (gewasbeschermingsleverancier). Daan geeft aan wat hij op het land heeft staan, en Agroburen geeft advies over wat er wanneer gespoten moet worden. En een derde partij, de gebroeders van Gelder, spuit het op het land. Heel precies, het komt niet in de sloot en waait niet weg. Het is duur spul, afhankelijk van het middel kan 1 zo’n bespuiting € 120 per hectare kosten. Dus mag er niets verloren gaan.

Ik vroeg Daan hoeveel verschillende gewasbeschermingsmiddelen hij gebruikt. Daarvoor pakte hij er weer een ordner bij: Daarin wordt bijgehouden wat wanneer is gespoten: In 2013 waren het 10-15 verschillende middelen. “Het wisselt,” legt Daan uit. “De regels en de gewasbeschermingsmiddelen veranderen. Bovendien, bij vroege aardappelen zijn sommigen middelen niet nodig.”

Het duurt zo’n 10 weken voordat aardappelen geoogst kunnen worden. De eerste aardappelen worden eind juli gerooid. Dat oogsten gaat door tot eind oktober. Dat is ook weer een drukke periode. De rooimachine bezit Daan niet zelf. Die huurt hij. Zo’n machine kost ongeveer een half miljoen. Deze machine heeft rupsbanden en kan dus ook rooien wanneer het land nat is. Zo’n 50 ton aardappelen per uur. Daarvoor heb je ongeveer 1 hectare nodig.

Om te bepalen of er gerooid kan worden wordt onder andere gebruik gemaakt van een onder-water-weeg-methode om het zetmeel gehalte van de aardappel te bepalen. Dat doet Daan steekproefsgewijs. Dit gebeurt in overleg met afnemer Lamb Weston / Meijer, zodat zij er snel verse frieten van kunnen maken. Hoe hoger het zetmeel gehalte van de aardappelen, hoe beter de kwaliteit. Voor de mensen thuis: als gekookte aardappelen snel kruimig worden, is het zetmeelgehalte hoog.

Ik vroeg Daan naar de opslag van aardappelen. Van Lamb Weston / Meijer wist ik dat dit bij de boeren gebeurt. Daan was er nog niet aan begonnen. Daar zat nog wel een kostenplaatje aan vast. Er moet een schuur komen en speciale machines, die kosten zo’n € 150-200.000 per stuk. Hij is er nog over aan het onderhandelen: “Die risico’s moeten wel betaald worden.”

Veel wijzer geworden over het werk van de aardappelteler, over het belang van goed pootgoed en veel spuiten. Laat weten wat je ervan vindt…