Speeltuin gezocht!
Intrinsieke motivatie is waarschijnlijk de belangrijkste reden waarom we vanuit HAS Hogeschool dit jaar zijn toegetreden tot de Taskforce Toekomstbestendige Stallen. Het mooiste voorbeeld hiervan vind ik de projecten waarin we studenten van verschillende studierichtingen hebben laten samenwerken aan het uitdenken van nieuwe stalsystemen. De zoon van een vooruitstrevende varkensboer die Veehouderij studeert, een vegetarische Milieukunde-student met ambities om de wereld te verbeteren, en een studente Toegepaste Biologie die nog nooit een koe van dichtbij had gezien. Het is prachtig om de chemie te zien die er ontstaat wanneer er vanuit verschillende disciplines – na flinke eerste aarzelingen! – met volle overtuiging wordt gewerkt aan emissiearme en duurzame stalsystemen. En hoe totaal andere invalshoeken elkaar kunnen verrijken.
Integrale oplossingen vinden
Misschien verrassend, maar verlagen van de stikstofuitstoot blijkt eigenlijk helemaal niet zo moeilijk; we hebben dit in onze milieuhal al meerdere keren aangetoond, technologische ideeën zijn er volop en ook op praktijkbedrijven bij innoverende veehouders zien we dit terug. De complexiteit zit ‘m in de noodzaak om integrale oplossingen te vinden. Zo moeten strategieën om ammoniakuitstoot bij melkvee te verlagen niet leiden tot meer methaanemissie, of klauwproblemen door glijpartijen in de stal. En emissiebeperkende maatregelen in een varkensstal zijn nutteloos als de uitstoot juist wordt verplaatst naar locaties buiten de stal, of wanneer ze onbetaalbaar zijn. De keuzes die nu worden gemaakt zijn bepalend voor de volgende generaties veehouders, onze huidige studenten. Duurzaam beheer van de bodem, maatschappelijke acceptatie en dierwelzijn zijn enkele van de thema’s die verenigd moeten worden, en – niet onbelangrijk – er moet ook een boterham worden verdiend.
Een veilige en stimulerende omgeving
Tegen die uitdagende achtergrond, maar met de ambitie en energie om oplossingen te vinden, is het essentieel om aan innovaties te mogen werken. Dit betekent soms ook gewoon doen en onderzoeken wat wel en niet werkt in de praktijk. Een veilige en stimulerende omgeving is daarvoor essentieel: gezamenlijk aan de slag gaan op praktijkbedrijven en eerlijk en open kunnen communiceren over de bevindingen. Vanuit HAS Hogeschool richten we ons bijvoorbeeld op gebruikswaardeonderzoek bij melkveehouders die emissiearme vloeren toepassen, zodat zoekende melkveehouders goed kunnen worden geïnformeerd over praktijkervaringen. Ook testen en verbeteren we nieuwe technieken en managementmaatregelen in samenwerking met veehouders en leveranciers, en met kennispartners uit de hightech-sector.
Vertrouwen en toewijding
Toch zie ik ook beren op de weg in het innovatielandschap. Twijfels bij boeren en leveranciers omtrent de juridische houdbaarheid van het huidige systeem met erkende emissiefactoren: als de spelregels niet duidelijk zijn, hoe moeten we dan spelen? En een flessenhals bij de lokale overheden in de transitie van de landbouw, waarbij gemeentes per stoppende veehouder tienduizenden euro’s uit Den Haag ontvangen voor een correcte afhandeling, maar waar slechts beperkt tijd is voor ondersteuning van boeren die juist willen vernieuwen. Innovaties hebben een speeltuin nodig, waar je mag vallen en opstaan. Waar ontwikkelaars (even) in hun waarde worden gelaten en waar kruisbestuiving mag plaatsvinden. Tijdsdruk en een verwachtingspatroon passen hier prima bij, maar ook vertrouwen en toewijding. Lukt dat niet, dan ben ik bang dat samenspel in die speeltuin onmogelijk wordt gemaakt en dat de boer – in z’n eentje – op de wip komt te zitten.
OVER DE TASKFORCE TOEKOMSTBESTENDIGE STALLEN
Sinds januari 2021 neemt HAS Hogeschool deel aan de Taskforce Toekomstbestendige Stallen. Over een periode van 3 jaar worden verschillende projecten uitgevoerd met studenten en docent-onderzoekers om bij te dragen aan de (door)ontwikkeling en toepassing van houderijsystemen voor landbouwhuisdieren waarin diverse doelstellingen worden gecombineerd (minder uitstoot, beter dierenwelzijn en -gezondheid, circulaire primaire productie, economisch rendabel). Binnen de Taskforce werkt de HAS nauw samen met andere partijen en is primair verantwoordelijk voor praktijkonderzoek. Lector Joost van den Borne zit namens de HAS in de stuur- en projectgroep van de Taskforce.