Questionmark #3: Gezondheid, bewust gekozen voor kleurtjes

Bij Questionmark draaien de ‘scrapers’ elke nacht. Ze schrapen de informatie over ingrediënten en voedingswaarden van de websites van de supermarkten. Op zoek naar de meest recente informatie voor in de database. Deze database is gekoppeld aan de Questionmark App voor op je smartphone. Hiermee kun je producten scannen. Je krijgt een rapportje van het product. Met een cijfer voor duurzaamheid, diervriendelijkheid, mensenrechten. Daar zijn expert-onderzoekers mee aan het werk. Allemaal terug te lezen in de vorige blog. Bij gezondheid gaat het iets anders…

“Daar hebben we geen expert voor in dienst,“ vertelt Gustaaf. “ Het Voedingscentrum deelt alle voedingsmiddelen in 3 categorieën: De 1ste categorie bevat de gezondste voedingsmiddelen die passen in de Schijf van Vijf. De 2de categorie kan 3-5x per dag gegeten worden. En de 3de categorie (de meest ongezonde) mag maximaal 3x per week gegeten worden. Die indeling houden we aan. Alleen hebben we de twee categorieën buiten de Schijf van Vijf ieder in twee subgroepen gesplitst, om te voorkomen dat alles in 1 groep valt. Anders hebben consumenten niets te kiezen. Vooral de meest ongezonde groep is erg groot. We hebben dit  besproken met experts, om er zeker van te zijn dat er geen onlogische indeling zou ontstaan.”

“De Schijf van Vijf krijgt groen. En dan gaat het van licht geel tot diep rood. En diep rood is helemaal de onderkant. Ik probeer het ook zelf. Als ik mijn winkelmandje vol heb, scan ik even alles. Is het nou groen of rood. En het helpt gewoon. Bij al die rode dingen denk ik: ja het is eigenlijk waar.”

Regelmatig worden gebruikers gevraagd naar hun behoefte, ook bij gezondheid. Over het algemeen denken mensen wel te weten wat er in de Schijf van Vijf valt. ‘Je hoeft mij niet te vertellen dat een appel gezond is, dat weet ik. Ik wil tussen verschillende soorten pindakaas kunnen kiezen.’ De één heeft iets meer zout en de ander iets meer suiker. Wat is nou beter en wat is nou slechter. Of de verschillen tussen zakken chips.

“We hebben nu een kleine 20.000 producten op gezondheid gescoord. Maar dat betekent in de praktijk dat je nog best wel vaak een product tegenkomt dat we niet hebben. We werken er heel hard aan. Ik hoop dat we binnen 1-2 maanden de A-merken en een groot deel van de huismerken van de grote supermarkten Jumbo en Albert Heijn meer wel dan niet hebben. Zodat je in de winkel echt een goed beeld kan hebben over hoe gezond je boodschappen zijn.”

Een bijkomend probleem is dat de data al zijn verouderd na een half jaar of een jaar. “Gaat dat zo snel?” vraag ik Gustaaf: ”Ja, bijvoorbeeld bij de frisdranken zie ik het gewoon. Die zijn allemaal al veranderd.” De vraag is dan: Hoe recent moet de data zijn? “Wat we nu dus doen, is dat we elke nacht die ‘scrapers’ draaien om te kijken of er wijzigingen zijn. En voor frisdrank is het inmiddels opgelost. Maar dat is nog niet bij alle productcategorieën. Daar zijn we nog mee bezig. Het is niet nodig om elke nacht de hele winkelinhoud te ‘scrapen’, dat zou wel heel veel datacapaciteit vragen. Maar het moet wel heel regelmatig.”

“En doe je nog iets met E-nummers?” Mijn vraag kan niet uitblijven: “Ja, het kwam ook uit ons gebruikersonderzoek. Mensen zeggen ‘Je kunt wel naar de Schijf van Vijf kijken, maar ik wil gewoon dat er geen E-nummers in zitten.’ Het begrip E-nummer is heel vaag”, vindt Gustaaf. “Want geschrapte wortel is ook al een E-nummer. Wat wij willen gaan doen is een filter inbouwen, dan kun je screenen op een bepaald E-nummer, of op Paleo, of op Sonja Bakker. Maar als we dat inbouwen wordt het geen standaard filter: ik wil ervoor waken dat dat soort hypes meer gewicht krijgen dan het Voedingscentrum. Het moet echt een persoonlijke keuze zijn om producten te kiezen op basis van E-nummers.”

In hun database kan Gustaaf zien dat in frisdranken de calorieën verminderen als de grens van het Vinkje strenger wordt. (Het Vinkje is een gezondheidslogo. Het staat op producten van deelnemende producenten. Om een logo te dragen, moeten de producten voldoen aan bepaalde eisen. Voor frisdrank is dat o.a. een maximale hoeveelheid calorieën.) Toch nog wat positiefs over het Vinkje, dat nu nogal onder vuur ligt. “Jawel,” zegt Gustaaf, “Maar wel met de nuance dat ik ook kritisch ben over het Vinkje. Het heeft echt iets laten liggen, en dat is draagvlak.” Iets waar Questionmark heel bewust aan bouwt.

Gustaaf is een enthousiaste gebruiker van de testversie: “Straks zet mijn vrouw er vanuit haar werk de boodschappen op. En ik fiets naar huis via de winkel. Bij elke boodschap staat een klein vergroot glaasje. En als je daarop klikt zie je de alternatieven die in jouw supermarkt te koop zijn op volgorde van duurzaamheid. En in de toekomst ook op volgorde van gezondheid. Bijvoorbeeld pindakaas: Wist je misschien niet, maar in jouw supermarkt is ook die andere pindakaas te koop en daar zit veel minder suiker in.”

“Waar we naartoe willen -en we zien nu de eerste tekenen daarvan- is dat producenten zich meer richten op de grote vraag naar duurzaam voedsel,” zegt Gustaaf. “Deze vraag én het aanbod zichtbaar maken, dat is wat Questionmark doet.”

Ik zie dit wel gebeuren: dat het beschikbaar maken van deze informatie over duurzaamheid, diervriendelijkheid, mensenrechten en gezondheid, zoals Questionmark dat doet, veranderingen stimuleert. Bij zowel bedrijven als consumenten. Laat weten hoe jij erover denkt en reageer hier op HAS Voedseldialoog!