Interview – Agrifirm #2: Transparantie & gezondheid

Eigenlijk praten we er te weinig over, vindt Ruud Tijssens, Directeur Public & Cooperative Affairs van Agrifirm. Als je met de buitenwereld praat over veevoer, dan begint men meteen over voedselveiligheid. De dioxine crisis ligt nog steeds vers in het geheugen. Inmiddels is een heel systeem opgetuigd om dit soort crises te voorkomen, maar daar communiceren we te weinig over. Daarnaast is ethiek een belangrijk onderwerp. Helaas zijn er in onze sector erg veel fraude problemen. Als Agrifirm nemen we dat onderwerp zeer serieus. Zo spreken we met onze medewerkers in komende periode intensief over dit onderwerp. Verantwoorde grondstoffen is een derde onderwerp.

We naderen het einde van het commodity tijdperk

“Wat betekent dat?” vroeg ik Ruud. “Commodity is in feite het loskoppelen van de productspecificaties (kenmerken) van een specifiek product”. Hij legt het verder uit: “Ik bestel graan bij jou. Dat voldoet aan bepaalde specificaties en verder maakt het mij niet uit waar jij het vandaan haalt, en hoe het geproduceerd wordt. Als het maar aan de specificaties voldoet. Dat is echt een kenmerk van een commodity. Maar dat is aan het veranderen: traceerbaarheid, herkomst, productiewijzen worden steeds belangrijker. Voor grote grondstoffen hebben we onze inkoop nu al anders ingericht. Wij zijn ons hele ICT systeem zo aan het inrichten, dat we dat soort informatie door de keten heen kunnen laten reizen. ‘Blockchain’ wordt vaak genoemd als een van de hulpmiddelen. Onze industrie heeft nu nog steeds sterk de kenmerken van een ‘commodity industrie’, dat zal heel snel veranderen.”

Maar er zijn ook nog barrières

Grote handelaren, partijen die ons grondstoffen leveren, zien dit als een grote bedreiging en staan nog niet te springen om al hun informatie te delen. Ruud legt uit: “Als je bijvoorbeeld als handelaar een belangrijke positie hebt in Servië, en er komt ineens naar boven dat Servische mais mogelijk mycotoxine (een giftige stof, afkomstig van schimmels) kan bevatten, dan is in 1 klap je mais 10-15 Euro per kilo minder waard en verlies je tientallen of honderden miljoenen Euro’s. Dat is nog een enorme rem om informatie door te keten te laten gaan.”

Het veevoer gaat steeds meer uit eigen land komen

Ruud legt verder uit: “Tegelijkertijd zien we dat er veel meer eisen gesteld worden, door supermarkten en de levensmiddelenproducenten. Wat we ook zien is dat landen binnen Europa streven naar zelfvoorziening van hun veehouderij. Het veevoer moet uit eigen land komen. Dat zien we bijvoorbeeld in Polen, Oostenrijk en Frankrijk. Ook voor Nederland zal in toenemende mate veevoer uit de regio gaan komen.

Transparante ketens lossen oneerlijkheid op

Ruud ziet het als een kans. “Kijk”,  zegt hij: “Nu klagen de Nederlandse boeren dat zij aan allerlei eisen moeten voldoen: voor dierenwelzijn, scharrelen, staarten couperen, grondstoffen. Maar voor geïmporteerd vlees geldt dat niet. Het is namelijk niet meetbaar of een kip verantwoorde mais heeft gehad of niet. Met dit soort nieuwe, transparante ketens los je die oneerlijkheid op. Voor boeren is het een kans om in dit type ketens te stappen. Je krijgt namelijk uniekere producten, die niet ook zomaar geïmporteerd kunnen worden.”

Gezondheid: antibioticaresistentie

Men verwacht dat in 2050 het aantal doden als gevolg van antibioticaresistentie hoger zal zijn dan het aantal doden als gevolg van kanker: 10 miljoen per jaar, tegen 8 miljoen doden als gevolg van kanker. “In Nederland zijn we al heel aardig bezig”, zegt Ruud: “Maar wereldwijd zijn we nog helemaal nergens! In Amerika, bijvoorbeeld praten ze nog alleen maar over stoppen met preventief antibiotica gebruik. Dat is in Europa al vele jaren geleden verboden.”

Gezondheid: minder vlees eten

In West Europa is de hoeveelheid vlees die gegeten wordt redelijk stabiel. Maar wereldwijd is dat nog helemaal niet het geval. “Onze melk en eindproducten gaan de hele wereld over, onze varkens ook. En de wereldbevolking groeit, evenals de welstand, en daarmee de vleesconsumptie. Wij verwachten wel dat het naar een ander evenwicht toe zal gaan,” zegt Ruud. Maar van een kleiner wordende markt voor veevoer is op wereldschaal voorlopig geen sprake.

Gezondheid: betere vetzuursamenstelling

Varkensvet is erg verzadigd, en daarom minder gezond. Teveel verzadigd vet in onze voeding leidt tot aderverkalking en hartziekten. Met (vee)voeding zou je wel de vetzuursamenstelling kunnen beïnvloeden, volgens Ruud. Het is alleen wel duurder. En dan is al gauw de vraag of dat wel de meest efficiënte manier is om je doel te bereiken. Kun je dan niet beter later in de keten de samenstelling veranderen, niet in de primaire veehouderij, maar in de worstenmakerij. Maar als de markt er om vraagt zal Agrifirm zeker stappen zetten.

Gezondheid: gewasbeschermingsmiddelen

Natuurlijke bestrijding biedt veel mogelijkheden. Ruud: “Als Coöperatie willen we in dit belangrijke onderwerp een rol spelen. Kijk bijvoorbeeld naar de tulpen teelt. Die heeft last van aaltjes. In plaats van chemicaliën kun je in wisselteelt mais na de tulpen zetten, een natuurlijke vijand van het aaltje. Er is een app ontwikkeld die de boeren kan voorrekenen wat kosten en baten zijn. Met mais verdient een boer minder dan met tulpenbollen, maar gewasbeschermingsmiddelen zijn ook duur. Met dit soort hulpmiddelen biedt je boeren handelingsperspectief. Dat is minder vaag dan een leuke bloemenrand langs de akker.” Ook verwacht Ruud veel van sensor technologie: Met drones en sensoren kun je vroeg het ongedierte opsporen en dan waar het nodig is nauwkeurig bestrijdingsmiddel doseren. “Zo kan het gewasbeschermingsmiddelengebruik met nog wel 80% verminderd worden, volgens een studie van de Europese Commissie,” zegt Ruud.

Een Europees verbod op neonicotinoïden (bijengif)

Kortgeleden stond in de krant dat de suikerbietenboeren boos zijn op de minister, omdat ze geen neonicotinoïden meer mogen gebruiken. Terwijl hun planten helemaal niet door bijen bestoven worden! Toch relativeerde de geïnterviewde suikerbietenboer: Alle suikerbietenboeren hebben er last van er zal heus wel wat nieuws worden bedacht. Regelgeving stimuleert innovatie. Altijd al zo geweest. En bovendien gaat dan de prijs van suiker omhoog.

Regelgeving stimuleert innovatie. De rol van de overheid. Hierover meer in de volgende blog…

Lees ook blog 1 in deze serie: Agrifirm #1: Het gebeurt uiteindelijk op het boerenerf.