Onno Franse deel 2: De macht in de voedselketen verschuift naar de consument

Het moet gezonder, beter, anders, maar kan dat wel? Vraag ik me dan af: In zijn banen in de voedselketen bewoog Onno Franse mee met de maatschappelijke trends. In dit 2de deel van het gesprek met Onno Franse voor HAS Voedseldialoog over de complexiteit van die voedselketen met alle uitdagingen, legt hij volgens mij de vinger op de zere plek….

“Als we niet accepteren dat voeding en de keten complex is”, aldus Onno, “En we willen haastig een mening hebben, stop er dan maar mee. Het is best moeilijk om de hele keten te begrijpen. Omdat voeding zo dichtbij is, is het van iedereen. En iedereen heeft er een mening over. Dat mag ook. Er zijn maar weinig mensen die het overzien. Zeer ervaren personen zoals Louise Fresco (Bestuursvoorzitter Wageningen Universiteit) begrijpen het, daarom kan zij er zo genuanceerd over praten.

De Agrifood sector heeft zich altijd gericht op veel produceren en exporteren. Dat draagt bij aan welvaart. Maar het moet ook bijdragen aan welzijn. Het moet die balans hebben. In Brabant zie je dat goed: meer varkens produceren. “Jij werkt in Brabant” zei Onno, “Wist je dat er varkens voor het provinciehuis staan?” Men heeft zich altijd sterk gemaakt voor het economische aspect van eten. Eten moet beschikbaar zijn, betaalbaar. Mansholt begon daar mee. Nederland heeft daaraan een sterke internationale positie te danken, van veilig produceren.

Ik vroeg hem: “Is Mansholt niet een beetje uit de hand gelopen? Wat hij in gang gezet heeft bleek moeilijk bij te sturen.” Onno: “Dat zie je eigenlijk met elke trend. Wij zijn erg goed in elke uitdaging meer dan op te lossen. Eerst ging het om beschikbaar en betaalbaar maken van voedsel, nu kost voeding ons 12% van ons inkomen. Vervolgens ging het om eten lekker maken, nu is alles genieten. (75% stapelvoedsel en 25% genieten was beter geweest). Het moest gemakkelijker worden, niet 3 uur in de keuken staan. Nu kun je in 5 minuten kopen, 5 minuten koken en 5 minuten eten. Dat is goed want we hebben het allemaal zo druk. Maar als je daarna 3,5 uur TV gaat kijken en je hoeft je niet meer te bewegen…”

Elke uitdaging lossen we op met een efficiëntie verbetering of met een innovatie. Daar zijn we goed in. Efficiëntie gaat over het proces. En innovatie vinden we ook altijd leuk, dat is marktvergroting. Alleen sommige uitdagingen hebben meer nodig: matiging. En dat is lastig.

De grootste uitdagingen van nu zijn gezondheid en klimaat en de derde is misschien wel de tweedeling in de maatschappij. Onno: “Gezondheid heeft een heleboel met matiging te maken. Bij CO2 dacht ik dat eerst ook, maar dat lijkt toch ook op te lossen met innovatie, zoals meer elektrische auto’s en via zon- en windenergie.”

Wie zijn nu de belangrijkste spelers in de voedselketen? “Ik zie er 2”, zeg Onno: “Aan de ene kant de consumenten, de burgers. Zij kunnen met hulp van belangenorganisaties de consumptie een bepaalde kant op trekken. En aan de andere kant heb je de productie met zijn economische factoren. We hebben een power shift gehad. Vroeger zat de macht bij de boeren, daarna de producenten, toen de retail (tussenhandel) en nu de consumenten. Mijn baan is steeds meeverhuisd, omdat ik steeds gekeken heb: wat gebeurt er. Dan verhuis je mee met de volgende trend.”

De macht ligt steeds meer bij de consumenten, de burgers. Toch geldt dat niet voor iedereen. Een belangrijke uitdaging is de verschillen in de maatschappij: arm en rijk. De veroudering komt daar nog bij. Hoe belangrijk is de omgeving als het gaat om gezondheid? Iedereen kan kiezen. Maar de omgeving is te moeilijk voor sommigen. Hier zie je de 2 deling in de maatschappij. Wie hoort erbij en wie is buitengesloten. Wat is de oplossing? Seidell zegt dat de omgeving een hoop doet. Dat is Onno gedeeltelijk wel met hem eens.

Zo’n omgeving is ook het World Food Centre. Zeven jaar geleden begon het nadenken over een experience centre waar je alle aspecten van voeding kan beleven. Bedrijven, kennisinstellingen en de overheid zijn allen betrokken in een stichting, waaraan Onno adviseert. De plek op de kaart is geprikt, ergens tussen Ede en Wageningen. Het plan is om in 2017 te gaan bouwen.

De voedselketen is dus complex, uitdagingen lossen we op met efficiëntie en innovatie. Maar gaat dat ook lukken bij gezondheid? Daarover meer in de 3e blogpost: ‘Eten is een verbinder’ over dit interview met Onno Franse.

Een belangrijke uitdaging ligt bij de burgers, de consumenten. Dat zijn we allemaal. We moeten dus matigen en onze supermarkt om gezonde producten vragen, maar willen we dat wel? Laat weten wat je ervan vind!