Waarom je altijd voorzichtig moet zijn als je praktijkonderzoek met dieren doet

Praktijkonderzoek in stallen is leuk en interessant, maar er gaat veel mis. Dat lees je niet in de tijdschriften, maar alle onderzoekers weten het: ‘anything that can go wrong, will go wrong’. Dieren slopen je apparatuur, stagiaires vallen flauw en software laat het afweten. Kalm blijven en doorgaan, het komt uiteindelijk goed – of niet.

Olifantenpoten

In het eerste eigen onderzoek dat ik deed als student bij Wageningen University, bond ik stappentellers om olifantenpoten om de cyclus in beeld te brengen. Olifanten vonden die stappentellers erg interessant; ze peuterden eraan met hun slurf, schudden hun poten op en neer en schraapten uiteindelijk de apparaatjes eraf tegen een boom. Ik moest de leverancier vertellen dat de stappentellers het onderzoek helaas niet hadden overleefd.

Koeienkoppen en geiten vol verf

Toen we bij HAS Hogeschool in Den Bosch begonnen met het gebruik van camera’s om diergedrag vast te leggen, waren de eerste films die ik te zien kreeg vermakelijk, maar niet erg bruikbaar. Ik zag vooral koeienkoppen van heel dichtbij: ze hadden gezien waar de laptops met webcams stonden en keken recht in de camera. De laptops wegzetten zorgde er in het begin voor dat bij het dichtklappen de filmopnames stopten. Dat leverde ultrakorte filmpjes op. Weer een leermoment.

Of: Als je je geiten na het merken meteen weer bij elkaar in de groep zet, zien ze er vervolgens zo uit als op de foto – en zijn ze onherkenbaar voor je onderzoek. Tip: laat de verf even drogen.

Pikken op sensoren

Voor klimaatonderzoek gebruiken we kleine ronde sensoren, die we in de stal neerleggen of vastmaken. Inmiddels hebben we ervaren dat koeien die ronde dingetjes best lekker vinden – er zijn er al een paar in koeienmagen verdwenen. Ook kippen vinden ze erg leuk, ze pikken er net zo lang op tot ze los, stuk of kwijt zijn. Bij varkens wil ik het niet eens proberen – die maken alles stuk.

Rennen voor een dragende zeug

Soms is het ook gevaarlijk. Zo was een tochtige koe zo onder de indruk van één van mijn collega’s, dat ze hem bleef volgen tot hij achterin een ligbox stond en hem toen probeerde te bespringen. Achteraf grappig, maar op het moment zelf was het zaak om snel de stal te verlaten. Zelf ben ik ook wel eens uit een zeugengroep verjaagd – een dragende zeug bleef mij omstoten met haar kop in mijn knieholtes. Ik moest wegwezen om niet liggend tussen de zeugen eindigen. Het hielp niet dat ik op dat moment zwanger was en echt liever niet wilde omvallen tussen de varkens.

Flauwvallen

Dat is vaker bijna gebeurd. Toen ik jaren geleden op praktijkweek in Barneveld mee moest helpen met de biggen behandelen, tandjes knippen en staartjes couperen, viel ik flauw. Dat kwam misschien door de handelingen in de warme stal, maar misschien ook wel doordat ik die week nog weinig geslapen had. Ook een stagiaire in Utrecht heb ik wel eens op moeten vangen, toen ze flauw viel tijdens het bloed afnemen van varkens. Zij moest de beesten vasthouden, en ook daar speelde de warme stal zeker een rol. Het is goed dat er regels zijn over nooit alleen zijn in de varkensstal; flauwvallen tussen de varkens is een slecht idee.

Wees voorzichtig!

Wat leren we hiervan? Wees voorzichtig als je met dieren werkt. Voor je het weet is er iets beschadigd: je spullen, je assistenten of jijzelf. Praktijkonderzoek moet wel leuk blijven!