Voedselkeuzelogo #4: Belangen in Europa
Gezonde keuzes maken is moeilijk omdat veel producten in de supermarkt ongezond zijn. Op de verpakking van een voedingsmiddel staan voedingswaarden en ingrediëntenlijsten. Dat is verplicht volgens Europese wetgeving. Deze voedingswaarden en ingrediëntenlijsten zouden de consument moeten helpen om gezonde keuzes te maken. Voor consumenten is dat best lastig. Maar er wordt aan gewerkt: een Frans voedselkeuzelogo Nutri-Score moet gezond kiezen gemakkelijker maken. Een internationale wetenschappelijke commissie gaat aan de slag om dit logo geschikt te maken voor de rest van Europa. Dit is al eens eerder geprobeerd….
Veel wetgeving komt uit Brussel
In Europa bestaat veel wetgeving die erop gericht is om Europese consumenten te informeren over de voedingsmiddelen die ze kopen en hen te helpen gezonde keuzes te maken. Ook zorgt deze wetgeving ervoor dat ze niet misleid worden doordat fabrikanten allerlei fantastische claims op hun verpakkingen zetten die niet kloppen. Al decennia lang is Brussel bezig om de echt gezonde keuzes gemakkelijker te maken. Dit is echter een politiek spel met veel poppetjes en belangen.
De geschiedenis herhaalt zich
In 2006 werd nieuwe wetgeving met betrekking tot gezondheidsclaims gepubliceerd. Een hele vooruitgang, want de fabrikant mag sindsdien geen onbewezen gezondheidseffecten op de verpakking van een voedingsmiddel meer zetten. Zoals ‘van dit brood val je af’ (zie afbeelding). Ter ondersteuning van deze wetgeving moesten voedingsprofielen ontwikkeld worden. Voedingsprofielen zijn een verzameling grenswaarden voor voedingsstoffen – zoals zout, suiker, verzadigd vet – die bepalen wanneer een voedingsmiddel gezond is. Denk aan bijvoorbeeld hoeveel zout er in de soep mag zitten, zodat je kunt zeggen: die soep is gezond, of hoeveel suiker in de ontbijtgranen. Het algoritme van Nutri-Score is ook een voedingsprofiel.
Het idee in 2006 was als volgt:
Alleen wanneer voedingsmiddelen aan het vastgestelde voedingsprofiel voldoen, mogen ze een claim dragen. Helaas zijn die Europese voedingsprofielen er nog steeds niet. Dat betekent dat er nog altijd een bewezen positief gezondheidseffect op een voedingsmiddel mag staan dat verder ongezond is en bijvoorbeeld veel zout of veel suiker bevat. Een voorbeeld hiervan is de Choco pops reep van Kelloggs waarop staat: ‘met calcium voor de groei’ (afbeelding).
Waarom zijn er geen Europese voedingsprofielen?
Waarom zijn de Europese voedingsprofielen er tot op de dag van vandaag nog niet? Omdat de Hollandse kaas, de Italiaanse Parmaham en het Duitse Schwartswalder brood allemaal als gezond bestempeld moesten worden. En zoals dat in de politiek dan gaat, werden er compromissen gesloten. De zo ontstane Europese concept-voedingsprofielen waren in 2009 zo verwaterd, dat ze niet meer serieus genomen konden worden. En omdat het raar blijft dat je op een ongezond voedingsmiddel nog steeds een gezondheidsclaim mag zetten, komt deze discussie steeds weer terug. Voor consumenten blijft dit namelijk heel misleidend.
Het Nutri-Score algoritme is dus ook een voedingsprofiel
Daarom is de klus om het algoritme van Nutri-Score aan te passen zo’n interessante uitdaging. Vertegenwoordigers uit 7 landen zitten in de commissie. Er zal met veel interesse mee gekeken worden vanuit heel Europa. Het is belangrijk om het proces zonder invloed van politiek en industrie te laten lopen. Anders komt het opnieuw nergens uit, net als in 2009.
Vrijwillig, of toch verplicht?
Naast de Europese wet over gezondheidsclaims, is er ook Europese wetgeving over etikettering van voedingsmiddelen. Al 10 jaar zijn voedingswaarde en ingrediëntenlijsten verplicht op de verpakking van voedingsmiddelen. Destijds in 2011 kwam ook het onderwerp voedselkeuzelogo langs. Toen is besloten om het gebruik van voedselkeuzelogo’s vrijwillig te laten zijn. Weliswaar wel in Europa genotificeerd (toegestaan voor gebruik), maar niet verplicht voor alle voedingsmiddelen. Fabrikanten mogen nu zelf bepalen of ze een voedselkeuzelogo op de verpakking willen voeren. En dat is eigenlijk helemaal geen goed idee. Want nu zullen alleen fabrikanten logo’s op hun etiketten zetten, wanneer het ze goed uitkomt. Daar schiet de consument niet zoveel mee op. Maar er hangt verandering in de lucht…
Anno 2020: Farm 2 Fork
Vorig jaar in 2020 werd de Europese strategie Farm 2 Fork gepubliceerd. Deze bevat een route naar een eerlijk, gezond en duurzaam voedselsysteem. De strategie gaat over onderwerpen zoals gebruik van minder pesticiden, beter dierenwelzijn, en ook over de invoering van een verplicht voedselkeuzelogo. Dan is het natuurlijk voor de hand liggend om de verrichtingen van de net aangestelde commissie ook met die ogen te volgen, in de zin van hoe zij het voedingsprofiel Nutri-Score geschikt maken voor breed gebruik in Europa, op termijn verplicht voor allen.
Des te belangrijker dat die gekke fouten, die onlogische keuzes eruit worden gehaald.
Volgende week: het perspectief van de overheid
Over het voedselkeuzelogo
Al 20 jaar is een voedselkeuzelogo een van mijn favoriete onderwerpen, als het gaat om een gezondere voedselomgeving. Je kunt het vanuit veel perspectieven bekijken: overheid, consument, voedingsmiddelensector, wetenschap. Een internationale wetenschappelijke commissie is in februari 2021 begonnen met de herziening van het algoritme van Nutriscore. De discussie over een verplicht voedselkeuzelogo in Europa is sinds de publicatie van de Farm to Fork Strategie weer opgelaaid . Kortom een goed moment voor een serie blogs over voedselkeuzelogo’s. Hierin probeer ik voedselkeuzelogo’s uit te leggen en wat volgens mij een oplossing kan zijn.